Apurtutako leihoen teoria. Konpondu ezazu apurtutako leihoa lehenbailen!

Ezagutzen duzue apurtutako leihoen teoria? Gizartean ez hain zibikoak diren jokabideen kutsatzeari buruzko teoria bat da.

Ezagutzen duzue apurtutako leihoen teoria? Gizartean ez hain zibikoak diren jokabideen kutsatzeari buruzko teoria bat da. Bere jatorria, 1969an Philip Zimbardo, Standford-eko Unibertsitateko psikologo batek egindako esperimentu batean aurkitzen dugu; esperimentuaren oinarria Nueva York-eko Bronx auzo gatazkatsuan auto bat bertan behera uztea zen. Matrikularen plakak aterata eta ateak irekita utzi zuen. Zer gertatu zen? Bere barnean zegoena laster asko lapurtu zuten eta azkenik suntsitu egin zuten.

Zimbardo-k bere esperimentuarekin jarraitu zuen eta beste kotxe bat egoera berdinean utzi zuen bertan behera, baina oraingo honetan Kaliforniako auzo aberats batean. Egun batzuen ostean kotxeak ukigabe jarraitzen zuen, horrela, akatsik gabe jarraitzen zuela egiaztatzerakoan psikologoak karrozeriaren zati batzuk puskatu zituen eta ordu batzuren ostean nahi zuen efektua lortu zuen: Bronx auzoan gertatu zen bezala, kotxea suntsiturik gelditu zen.

Esperimentu honek, James Q. Wilson eta  George L. Kelling-en eskutik, Apurtutako leihoen teoria ekarri zuen; eraikin batean apurtutako leiho bat agertzen bada eta azkar konpontzen ez bada, azkenean gainontzeko leihoak ere puskaturik amaituko dute. Apurtutako leihoak uzten duen interpretazioa honakoa da: ‘inork ez du leku hau zaintzen’.

Gertaera hau eguneko bizitzaren beste eremu batzuetara estrapolatu daiteke, besteak beste, segurtasunera. Lanpostu batetan, adibidez, argi dago segurtasuna bermatu behar dela. Horregatik, kontutan eduki beharko da arrazoiren bategatik jokaeraren bat zuzenki utzikeriagatik egiten ez bada ondorioak izango dituela. Adibidez, aldamioetan edo teilatuetan lanean ari den langileak utzikeriagatik edo konfiantza gehiegikeriagatik segurtasun babesgailuak ikuskatzen ez dituenean; edo Babes Indibidualeko Ekipamenduen (EPIS) erabilera desegokia egiten duen langilea, baina inoiz ezbeharrik izan ez duenez, hauek modu okerrean erabiltzen jarraitzen duena. Baliabide materialek ez dute ezertarako balio langileek prebentzioa alde batera uzteko ohitura hartzen badute.

Eta ez da hemen amaitzen, bat arauak desobeditzen hasten denean (kalean, etxean edo lanean), denak kutsatzen dira jokaera desegoki horrekiko eta ikusten dutena errepikatzeko joera hartzen dute (nahiz eta gaizki egon). “Inoiz ez da ezer gertatzen” edo “Betidanik egin da horrela eta inoiz ez da ezer gertatu” askotan esaten da…Kasu hauetan, egin behar dena leihoa konpontzea da ezbehar larriagoak ekiditzeko. Orokorrean, Kant filosofoaren arau zeharo baliagarri bat jarraitzea gomendatzen da: “zure jokaera arau unibertsal bat kontsideratuko balitz bezala jokatu ezazu”