Minbizi-eragileei buruzko Arauaren Aldaketa: prest al gaude?

Minbizia gaixotasun desberdina da, infekzioekin edo intoxikazioekin gertatzen ez den bezala, ez da kanpoko eragile bat pozoitzen gaituena, desorekatzen gaituena, baizik eta gure gorputzaren berezko zelulak dira gaixotu egiten gaituztenak.

Azalpen honekin harri eta zur geratu zarete?… ez zen hala izan behar. Normalean, “honek edo besteak minbizia eragiten duela” esaten dugu, eta, tira, hori ez da guztiz egia. Izan ere, ezagutzen ditugun minbizi-eragile bortitzenek ez dute minbizia sortzen, baizik eta “sortzeko ahalmena dute”.

Ados, nahaste-borraste hutsa da. Denok aitonari aditu diogu lagun bat 50 urtez erretzaile amorratua izan zela eta ez zitzaiola inoiz ezer gertatu eta, bestalde, mendian bizitza osoa eman duten eta inoiz erre ez duten hainbat birikako minbiziak jota hil egin direla.

Substantzia batek minbizia eragin dezakeela diogu gure zelulak oker ugalarazteko ahalmena duenean, minbizi-zelula bilakatuz. Baina, nolanahi ere, gaixotzeko aukeren igoera baten aurrean gaude, ez erabateko baieztapenaren aurrean. Esan dezagun, modu zakar eta ez zientifiko batean, minbizi-eragile baten eraginpean dagoen pertsona batek zoritxarreko zozketa baterako txartel gehiago erosi dituela, eta hala ere, gerta dakioke saria ez irabaztea.

Langileak minbizi-eragileen eragipean izatea araupetzen duen Europako araudiak bi ildo hartzen ditu oinarri: 90/394/CEE Zuzentaraua: bertan, babeserako betebehar generikoak ezarri ziren, hau da; derrigorrezkotzat jotzen dituen neurriak eragile, substantzia eta enpresa bakoitzaren errealitatera erraz egokitzeko moduan formulatu ziren.

Hobeto uler dezagun, euren lanaldian, mota honetako eragileen eraginpean egon litezkeen langileek garbiketa zorrotza eraman behar dutela aipatzean, adierazi nahi zuen lanpostuek garbiketarako baliabide eta komun “egokiak” eduki behar zituztela eta arauaren ustez, neurri hau, instalazioak “behar bezala” garbitzearekin eta langileei informazio eta kontzientziazio “nahikoa” helaraztearekin batera, kudeaketarako arautzat erabili ahalko litzatekeela. Enpresek arau hori aplika dezan, prebentzio ordezkariek zaindu eta alde egin dezaten eta ikuskaritza ofizialak kontrola dezan eta, hala dagokionean, zigorra jar dezan.

Baina, dirudienez, Estatuko legegileari, Zuzentaraua lekuz aldatzean, beldurra eman zion, askatasun handiegia uzten ari zirelako, teknikariek egokia eta nahikoa zer zen erabakitzeko ahalmen handiegia zutelako, eta 665/1997 Errege Dekretuan, neurri generiko horietaz guztiez gain, hainbat zehaztapen egin zituen eta, garbiketari zegokienez, zera esan zuen:

6.2. art. Langileek, lanaldiaren barruan, garbiketa pertsonalerako hamar minutu edukiko dituzte bazkaldu aurretik eta beste hamar minutu lanetik atera baino lehen.

“Nahikoak” al dira 10 minutu horiek?

Bestalde, Zuzentarauak ezarri zuen “minbizi-eragiletzat” joko zirela, jakina, produktu kimikoei buruzko araudiak minbizi eragiletzat sailkatutako substantziak eta nahasketak eta, bestalde, baita ere Zuzentarauaren beraren I. Eranskinean aipatzen ziren inguruabarrak. Azken horiek I. Eranskinetik Errege Dekretura pasa ziren, 2015ean egindako azken aldaketarekin, bost alderdi zehatz aipatzen zituela.

Zuzentaraua leku batetik bestera modu desberdinetan mugitu da, hainbat neurri zehaztu ditu Europako arauak hura ez egin arren, baina, bestalde, zuzentarau hau aipatutako substantzia, nahasketa eta inguruabarren esparru osoan aplikatzea dekretatu du eta hori guztiarengatik, neurria nahiko eskasa dela pentsa dezakegu: “Nire lanpostuan, lan egiteko erabiltzen dugun substantziarekin, Erre Dekretuaren nahitaezko neurriak ez dira oso eraginkorrak eta beste batzuk erabiltzea nahiago genuke”: holako gogoeta baten aurrean, arauak zera erantzungo luke: “Egokitzat jotzen dituzun neurriak aplika itzazu eta baita Errege Dekretu honenak ere, baliogarriak ez direla uste arren”.

Paradoxa hau hainbat industria enpresa zehatzen (bereziki prestatuta) lanari xedatu zaion bitartean, jasan izan dira, baina Europak ez du eten egiten eta azken urteotan, hainbat Zuzentarauak argitaratu dira ((EB) 2017/2398, (EB) 2019/130 eta (EB) 2019/983) “minbizi-eragiletzat” sailkatutako ekoizpen inguruabarren esparrua zabaltzeko, 665/1997 Errege Dekretua, bere zereginei dagokienez, ez zabaltzeko arriskuarekin.

Adibidez?… hona hemen adibide pare bat: (EB) 2019/130 Zuzentarauaren Eranskinak minbizi-eragiletzat jotzen du langileak “Diesel motorren isurpenen” eraginpean izatea. Hura Errege Dekretura eramaten bada, besterik gabe, gasolioa erregaitzat erabiltzen duten eskorgen gidari guztiak isurketa horien eragina jaso dezaketen inguruetan lan egiten duten langile guztiak Errege Dekretu honen esparruaren barruan daude? edo, are kezkagarriago: automobilgintzako tailerretan lan egiten duten langileak ere barne izango al dira, nahitaezko neurriak aplikatu ahal izango dituzte? “euren lanaldiaren barruan, garbiketa pertsonalerako hamar minutu izango dituzte bazkaldu aurretik eta beste hamar minutu lanetik atera baino lehen”?

Gero eta ohikoagoa da, halaber, argitaratzen joan diren Zuzentarau hauetan, langileen eraginpeko gehienezko balioak sartzea (Zuzentarauaren eta 665/1997 Errege Dekretuaren III. Eranskinean) eta, urtero LSOENek (Laneko Segurtasun eta Osasuneko Erakunde Nazionala) argitaratzen dituen eta eragile kimikoen eragina ebaluatzeko erreferentziatzat hartzen diren eraginpeko gehienezko balioak ez bezala, minbizi-eragileen eta mutagenoen araudian ezarritako balio hauek nahitaezkoak direla, honako hau zehazten baita: Eraginak ezingo du gainditu Errege Dekretu honen III. eranskinean ezarritako minbizi-eragileen gehienezko balioa”.

Beraz, “Diesel motorren isurpenen” adibidearen ildotik, 665/1997 Errege Dekretuan ezarritako neurri guztiak aplikatu baino lehen ((EB) 2019/130 Zuzentaraua azkenean lekuz aldatzen denean), 2023ko otsailaren 21etik aurrera, egunero, 8 orduko erreferentziazko aldi baterako, ezingo da 0,05 mg/m³ gainditu, oinarrizko karbono gisa neurtuta.

Gure sektoreak, gure enpresa txikienak, euren eraginak eta arriskuak ebaluatzeko prest al daude?

 

Luis Blanco Urgoiti – Seguridad AVEQ-KIMIKAko Idazkari Nagusia

Arriskua enpresa lan arriskua Lan arriskuak lan osasuna Luis Blanco Urgoiti minbizi-eragileak minbizia osasuna