Maria Teresa Garabaya EMICA BOMBAS enpresaren laneko arriskuen prebentzioko arduraduna: “arriskuak katu beltzak bezalakoak dira, iluntasunean nekez ikusten direnak baina argi-foku batekin aurkitzeko modukoak”

• Zein da Emica Bombasen jarduera?

Ponpa zentrifugoen fabrikazioan oinarritutako ponpaketa-sistemak hornitzen ditugu.

• 120 urte baino gehiagoz familia-enpresa txikia eta ertaina izan ondoren, nola sortu zen familia-enpresa izatetik kanpoko kudeaketa profesionaleko eredu izatera pasatzeko ideia? Eta, zer hobekuntza egin dituzue laneko segurtasunari eta laneko arriskuen prebentzioari dagokienez?

Emica bezalako enpresa baten arrakasta, ibilbide profesional hain iraunkorra duena, historian zehar erakutsi duen egokitzeko gaitasun handian oinarritzen da. Betiere formularik onena bilatuz alderdi guztietan, laneko segurtasuna eta prebentzioa barne, konpainiarentzako epe ertain-luzeko ikuspegiarekin.

Gurea bezalako familia-enpresa batean beti aurkitu behar da oreka Kontrol vs Kudeaketaren artean, kontrola eta ezagutza barne hartzen dituzten konponbideak aplikatuz eta tartekatuz. Emican sortu diren arazo guztiei aurre egin ahal izateko egokitzea lortu dugu, betiere erronkei eta arriskuei ahalik eta hobekien aurre egiteko bermearekin. Hori dela eta, bistako lotura galdu gabe, jabetzak eta ENPRESAK EMICA gaur egun dagoen tokian egon dadin eta gaur egun den enpresa bihur dadin ahalegindu eta lan guztia egin duten PERTSONA guztiekin elkartu behar du.

• Zein konpromiso du Emica Bombas-ek laneko prebentzioarekin eta segurtasunarekin?

Gure ustez, prebentzioa ezarritako araudi guztiak betetzetik eta lan guztiak kontrolatuta edukitzetik askoz haratago doan zerbait da. Hala erakusten dute istripuen joerari buruzko estatistika orokorrek; izan ere, hainbat hamarkadatan behera egin ondoren eta araudiaren eta prestakuntzaren arloan hobekuntzak ezarrita, nolabaiteko geldialdia erakusten du. Hobekuntzak amortizatuta badaude ere, beti dago aukera are gehiago hobetzeko eta laneko arriskuen prebentzioaren arloan harago joateko.

Emica-n balioesten dugun prebentzioaren arloko Zero Ikuspegiak gure lanetan etengabe aurre egin behar diegun arriskuak bistaratu nahi ditu, istripuei aurrea hartzeko eta ez soilik istripu bat gertatzen denean arrisku horiek badirela kontuan hartzeko. Horiek saihesteko modurik eraginkorrena prebenitzea dela ulertzen dugulako.

Arriskuak, guretzat, katu beltzak bezalakoak dira, zailak iluntasunean ikusteko baina argi-puntu batekin aurkitzeko modukoak eta lana errazago egiten duena. Argi-puntu horietako bat, adibidez, “Murphyren legea” (Denok Murphyren aurka) prebentzioaren arloan kontzientziatzeko kanpaina izan da, gure lan-inguruneko ohiko arriskuetan arreta-gunea jartzeko ideian eragiten duena. Beste argi-puntu berriago bat Covid arriskurako gailuen bidezko kontaktuen trazabilitate-sistema bat ezartzea izan da, Enzyme enpresaren COwin-19 izenekoa. Horri esker, kutsatzeko arriskua etengabe ikus dezakegu herritarren artean asko kutsatzen den uneetan, baina baita herritarren artean kutsatze-indize txikiagoa dagoen uneetan ere.

Etengabe hobetzen saiatzen gara taldean eta behetik gora diseinatutako ekintza-planak ezarriz, gure enpresa osatzen duten langile guztiak kontuan hartuta eta beti  konpromiso aktibo eta ikusgarri bat bilatuz lanpostuen laneko segurtasun- eta osasun-baldintzak hobetzen jarraitzeko. Egiten dugun prebentzio-kulturaren sustapenaren beste zati bat da, lan-baldintzak hobetzen aktiboki laguntzen duena.

• Ponpa zentrifugoak fabrikatzen espezializatutako enpresa den aldetik, zer arrisku espezifiko izaten dituzte langileek?

Oro har, txirbil-harroketako prozesuei, kargen manipulazioari, soldadurari, pinturari eta balidazio-probetan gure ekipoen funtzionamenduari lotutako arriskuei (ur-ihesak, elektrikoak, etab.) lotuta daude, baita lanpostu jakin batzuetako arrisku ergonomikoei ere (lan-postura behartuak, mugimendu errepikakorrak, besoko bibrazioak).

• Denborarekin, prebentzioaren arloan hobekuntzak egin dituzue, baina, zein izan da enpresaren prebentzio-politika irauli duen hobekuntza?

Iraultza baino gehiago, eboluzioa izan da. Arazoari beste angelu batetik erasotzeko moduan eboluzionatzen joan gara, irtenbide eraginkorragoa eta aurreratuagoa ematen saiatzeko. Ez gara bakarrik geratu ezarritako banakako edo taldeko babes-neurriak betetzen, baizik eta lehen aipatu dugun Zero Ikuspegi hori garatzeaz arduratu gara. Gero, gainera, sistema elikatzen jarraitu behar da, betiere etengabe hobetzeko asmoarekin eta ezarritako ekimenek sortzen duten eraginari buruzko azterketa asko egin behar da.

• Zer suposatu du “Zero Ikuspegia” politikak enpresan laneko prebentzio-kultura sustatzeko modu gisa?

Barne hartzen dituen gertakarien eta istripuen adierazleen hobekuntzaz harago, nik azpimarratuko nuke horrek dakarren jarrera, zeinaren bidez lan segurua praktika naturala izaten hasten baita, ohiko funtzionatzeko modu bat, arreta prebentzioan jartzen duena eta ez hainbeste betetzean. Katu beltzera itzulita eta kontuan hartuta pertsonok arriskuekiko sentsibilitate desberdinak ditugula, segurua da argi puntuarekin katu beltza enfokatzen duzunean, jauzi horrek beldurtuta ihes egiten ikusten duten pertsonen % 100en arreta erakartzen duela.

Emica kate bat bezalakoa da non kate-maila oro garrantzitsua den. Kate-maila indartsuen multzoa kate indartsua da. Praktikara eramandako antzekotasun horrek langile guztien inplikazioa dakar. Langilea partaide bihurtzean, etengabeko bilakaera-ebaluazioa eta guztiek neurriak hobeto onartzea lortzen da.

• Hasieran, Emica Bombas enpresak ponpa zentrifugoak, aireztapena eta makinak saltzen zituen eta gero, ponpa horiek fabrikatzen hasi zen. Zer aldaketa esanguratsu gertatu dira 40 herrialde baino gehiagotan egotera eraman zaituenean?

Nazioartekotze-prozesuaren hasiera, 1995. urtearen inguruan hasi zena, nazioarteko banaketa-sareak garatzen joan zen. Geroago, eskakizun tekniko eta kudeaketa konplexuagoko ingeniaritzekin lan egiteko egokitzapenak nazioarteko proiektu garrantzitsuetan laguntza ematera eraman gintuen.  Eta berrikiago, antolaketa-, prozesu- eta produktu-berrikuntzak izan ziren (bonba adimendun, eraginkor eta jasangarriaren ildotik). Aipatzekoa da, adibidez, Ponpa Magnetikoen familia berria, konprometitutako fluidoak ponpatzeko zero ihes-arriskua bermatzen baitu. Eta, nolanahi ere, hainbeste denbora eman behar da end user batentzat lanean, EMICA bezala, epe ertainean jartzen baitu arreta eta beraz, ekipoen fidagarritasunean eta sendotasunean.

• Duela 120 urte baino gehiago hasi zinetenetik, tresnak aldatu egin dira, merkatua zorroztu da baina zuen bonbak egiteko funtsa berbera da. Metal bera, maisutasuna eta artisautza. Horiek dira oraindik arrakastaren gakoak? 

Gaur egun, mundua arinago ari da eboluzionatzen, egokitzeko beharra eta berrikuntza txertatzeko beharra handiagoa da, baina badira une bakoitzean bere garaietara egokituta, gure enpresari beti balioa ematen dioten eta emango dioten balioak. Barruan, xehetasunaren kulturaz hitz egitea gustatzen zaigu.

• Zer suposatu du COVID-19-ak zuen enpresarentzat eta nola jasan duzue?

Enpresa gehienentzat bezala, EMICA-rentzat ere benetako erronka izan da eta izaten jarraitzen du. Beste krisialdi batzuetan ezagututako parametroei, hala nola merkatu-beherakadari, diru-sarreretara doitutako gastuen beharrari eta abarri, gure esparru pertsonalean ingurune oso nahasi eta aldakorra den osasun-ziurgabetasuna gehitu zaizkie.

Enpresak PERTSONAK dira eta pertsona horiei eragiten dien guztiak, lan-eremutik kanpo geratu arren, enpresari eragiten dio modu batean edo bestean. Funtsezkoa da pertsonen gogo-aldartea lantzea eta ez gara batere erraza ez den alderdi batez ari, ekintzak pertsonalizatzeko beharra izaten baita beti, ekintza horiek eraginkorrak izan daitezen.

Atal honetan, gure langile bakoitzak sentitzen duen antsietatea, estresa eta abar banaka kudeatzeko lanean ari gara eta eta eguneroko erabilerako jarraibideekin laguntzea, modu naturalean egin daitezen eta inposizio gisa har ez daitezen. Horrela, barneratze bat lortzen dugu, esparru guztietan aplika daitekeena, bai lan-bizitzan, bai gizarte-bizitzan.

Pandemiaren hasieran, “Covid19” lantalde bat sortu zen non langileek zuzendaritzarekin eta laneko prebentzioarekin elkarlanean, hobetzeko ideiak eta arriskuei buruzko kezkak proposatzen dituzten, covid-19aren aurrean segurtasun-neurriak ebaluatzeko eta horietan aurrera egiteko.

EMICA-n bereziki harro gaude 2020ko urte konplexu honetan bizi izan ditugun egoerei PERTSONEK eman dieten erantzunarekin eta badakigu, halaber, oraindik gainditzeko daukaguna ez dela erraza izango.

• EMICA BOMBAS COVID-19aren ondorioz bizitzen ari garen garaietara egokitzen ari da eta “Radar COVID” aplikazioa ere ezarri duzue. Zertan datza eta nori zuzenduta dago?

Erakundearen bigarren segurtasun-uhala da, dagoeneko enpresan ezarrita dauden NBE, araudi eta protokolo guztien gainetik. Norbanakoaren segurtasuna areagotzeko tresna kolektibo bati balioa ematea da helburua eta ez norberaren erantzukizunean geratzea, kolektibo osoa seguru egon dadin.

Kontaktu estuen (1.5 metro baino gutxiago eta 15 minutu baino gehiago) eta kontaktu puntualen trazabilitate-sistema bat da, Bluetooth gailuen bidez egina. Sistemaren berezitasuna zentralizatua dela da eta beraz, Laneko Arriskuen Prebentzioaren arduradunak adierazleak ditu bi helburu nagusietarako: kutsatu daitezkeenen ikerketa objektiboak egitea (erakundean susmagarriren bat dagoenean) eta halakorik gertatu baino lehen prebentzioz eta eraginkortasunez jardun ahal izatea.

Horrela, espazio komunen erabilerak arautzen ditugunean, hala nola aldagelak, sukaldeak eta postu partikularrak edo bilera-gelak, ikusten dugu KPI-ekin hartzen diren erabakiak arriskua murrizteko bidean doazela, baita unean uneko kontaktuen kasuan ere. Gainera, sistema horren bidez, laneko arriskuen prebentzioko protokolo gehigarriak sar ditzakegu eta erabiltzaile-mailan, gailuak langile bakoitzari eragiten dio beste lankide batekin 1.5 metroko muga gainditzen duenean, arrisku-eremuan sartzen dela eta adibidez, norbera babesteko ekipamendu guztiak zehaztuta izan behar dituela gogorarazteko.

COwin19 izeneko aplikazio horrek ez du salbuesten osasunak ezarritako baldintzak betetzetik, hala nola maskarak erabiltzetik eta garbitzetik (eskuak, erremintak, lanpostuak), baina arriskua gainditzen laguntzera dator.

• Zer ekarri du aplikazio berri hori ezartzeak enpresako langileentzat?

Deseskaladak antolatzeko eta normaltasun berrira egokitzeko, tresna bat eta metrika fidagarriak eduki behar izan ditugu, norabide egokian lanean ari garela ziurtatzeko.

PERTSONEI dagokienez, uste dugu harrera oso ona izan duela eta uste dugu laguntza handia dela gu arriskutik babesteko, hobeto ikusten delako eta hartaz gehiago jabetzen delako. Nolabait, app-ak segurtasuna sortu du langileen artean eta konfiantza-puntu bat gehiago eman digu, kolektiboaren barruan banakako burbuilak sortu baititu.

• Emica Bombasek 120 urte baino gehiago daramatza bonba zentrifugoak egiten eta Ezkerraldean eta Meatzaldean egiten den enpresa-lana saritzen duen Marcelo Gangoiti saria jaso du. Zer beste aitorpen jaso dituzue?

2019ko ETE hoberena erantzukizunaren arloan, Eusko Jaurlaritzak, Aldundiak eta Udalak 120 urteko ibilbidea aintzatestea…… baina beti esaten dugunez, enpresen laurden batek baino ez du lortzen 25 urteko historia; beraz, 25 urtero, gutxienez, laurden horren barruan egotea lortu behar dugu. Kanpoko aintzatespenek, zalantzarik gabe, une batez lasaitzen gaituzte eta lortutako erronkak gureekin ospatzeko aukera ematen digute. Jarraian, berriz ere gogor lan egiten jarraituko dugu etorkizuna ziurtatzeko eta gaur egun gauden lekuan kokatu gaituen iraganarekiko errespetuari eutsiz.

• Zein dira 2021erako erronkak Emica Bombas enpresan segurtasunaren, prebentzioaren eta laneko segurtasunaren arloan?

Covid-19ak egunero bizi dugun arrisku bat gehiago izan behar du, zerbait berria izateari utzi behar dio eta kontrolatuta dagoen zerbaitetan bihurtu behar da. Arrisku hori luzaroan egongo da gure artean. Eta, hala ere, ezin dugu ahaztu badirela beste katu beltz batzuk, argi-puntuarekin beti gertutik argitzen jarraitu behar ditugunak.

Covid-19ari dagokionez, egoera hori aldakorra denez, Emica-n mentalizatuta gaude aldez aurretik jarduteko eta berehala egiteko, aldaketaren zantzurik txikiena ere kontuan hartuta.

Laneko prebentzioari dagokionez, kovid-a aparte, lanpostuen baldintzak hobetzeko plan estrategiko aurreratu bat dugu. Badakigu lan-istripuak hainbat faktoreren batura direla eta plan estrategiko honen helburua faktore horiek gertatu baino lehen ezabatzea dela. Laneko bajak eragiten dituzten faktoreetako bat, arriskua lantoki barruan gertatzen ez bada ere, in itinere istripuak dira. Hori dela eta, bide-segurtasuna sustatu nahi dugu eta baliteke hurrengo ekimenak zentzu honetan bideratzea.

Covid-19 enpresa koronabirusa Lan-prebentzioa Laneko Segurtasuna prebentzio Prebentzio-kultura PRL Radar-Covid