Liztorraren prozedura

Duela urte asko, Bilboko Ingeniaritza Eskolako neska-mutilen promozio bat, bereziki aktiboa eta motibatua zena, elkartearekin harremanetan jarri zen bertako ikasgeletan egon eta orain industrian lan egiten duten profesionalekin hitzaldiren bat antola genezakeen jakiteko. Ikasle ohiak beren ikastetxera batailak kontatzera joatea baino gauza errazagorik ez dago. Beraz, ziklo oso interesgarria antolatu genuen.

Bereziki gogoan dut Joseba Marquieguik emandako hitzaldia. Garai hartan, Leioako Dow Chemical lantegiko zuzendaria zen, eta, segurtasunez hizketan  ari zela, tentsiorik gabeko arrisku elektrikodun lanen prozedura deskribatu zuen, fabrikan aplikatzen zutena.

Josebak xehetasun guztien berri eman zuen, prozesua urratsez urrats eginez, benetako argazkiekin eta diagramekin irudikatuta:

1. Deskonektatzea: Instalazioko edozein elikatze-iturri deskonektatu behar da (sorgailuak eta bateriak barne), ebaketa ikusiz eta eraginkorra izanik, kontaktuen irekiera egiaztatu ahal izatearen arabera edo adierazle homologatuekin egiaztatuta.
2. Katigatzea, blokeatzea eta seinaleztatzea: funtsezkoa da giltzarrapoak bezalako blokeo-gailuen bidez ustekabeko birkonexioa saihestea eta gailu automatizatuetan teleagintea ezabatzea. Blokeatutako ekipoa seinaleztatu eta lankideei hori jakinarazi behar zaie. Giltzarrapoak giltza bakarra izango du, eta une oro eragiketa egiten duen pertsonaren poltsikoan egongo da.
3. Tentsiorik ez dagoela egiaztatzea. Hasi aurretik, fase eta masa irisgarri guztietan tentsiorik ez dagoela egiaztatu behar da, ekipo egokiekin.
4. Lur-konexioa eta zirkuitulaburra: ustekabeko birkonexioaren edo deskarga atmosferikoaren kasuan, segurtasun-eremua sortu behar da, eta korrontea lurrera bideratu behar da, intentsitate handiena jasaten duten ekipoen bidez, kaltetu gabe.
5. Lan-eremua seinaleztatzea: eragiketa egingo den eremuak hesi, kono edo antzekoekin mugatuta egon behar du, eta lanean parte hartzen ez dutenentzako eremu seguruak ere markatu behar dira.

Ikusle gazteek nolabaiteko sinesgogortasuna erakutsi zuten, irribarre sarkastikoren bat edo besterekin batera.

• Benetan hori guztia egiten dute entxufe bat aldatzeko? – entzun zen marmarren artean.
• Bai – erantzun zuen Josebak – eta prozesuan zehar edozein alterazio gertatzen bada, urrats guztiak errepikatzen dira hasieratik hasita.

Duela gutxi, liztorrei buruzko dokumental interesgarri bat ikusi nuen naturako kanal batean.

Intsektu horren espezie desberdinen artean, liztor buztinlaria oso deigarria iruditu zitzaidan, buztina bildu eta bere listuaz oratzen baitzuen zeramikazko habia bat eraikitzeko. Halaber, jakin nuen liztorrek soilik gizakiak edo animalia handiagoak ziztatzen dituztela oso mehatxatuta sentitzen badira edo zerbaitek edo norbaitek habia mehatxatzen badu. Baso-sute batean, adibidez, gai dira erretzen uzteko, hura defendatzen saiatzeko.

Baina portaera zehatz bat are deigarriagoa iruditu zitzaidan. Liztor txoriandreak bere arrautzak jartzen ditu berak lurrean egindako zuloan. Beste intsektu batzuk harrapatzen ditu eztena erabiliz, eta habian uzten ditu harearekin estali aurretik, larbak, arrautzatik irtetean, elikagaia aurki dezan.

Deigarriena prozesua izan zen. Zuloa egin eta hosto lehorren bitartez disimulatzen du, eta harrapakinak ekartzen joaten da, eta horiek metodikoki zuloarekiko leku jakin batean jartzen ditu, orientazio jakin batekin. Habiaren inguruak ikuskatu eta harrapakina apur bat gehiago hurbiltzen du, beti puntu berberetan jarriz, harik eta, azkenean, zuloaren behin-behineko estalkia kendu eta barrualdea berrikustera bi aldiz sartzen den arte. Azkenik, etorkizuneko larben janaria sartzen du, kamuflajea berriro jartzen du, eta berriz ehizatzera joaten da. Behar beste janari pilatu duela uste duenean, arrautzak jartzen ditu zuloan eta hondarrez estaltzen du. Hori guztia beste harrapari batzuek habia ez aurkitzeko eta biltzen duen elikagaia ez lapurtzeko edo, okerrago, arrautzak ez jateko egiten du.

Liztorrak beti pauso berberak ematen ditu zehatz-mehatz ordena berean, zehazki leku berberetan. Harrapakinak posizio berean jartzen ditu, eta ikuskapen eta berrikuspen kopuru bera egiten du, harraparirik ez dagoela egiaztatzeko.

Prozesuaren erdian, gainera, ikertzaileek milimetro gutxi batzuk mugitu zuten liztorrak ekarritako har bat, eta intsektu metodikoa zerotik hasi zen prozedura jorratzen, urratsez urrats. Berriro mugitu zuten, eta bera hasierara itzuli zen. Prozesua aldatu zioten bakoitzean, bera berriro hasi zen.

Naturak liztor-espezie horri erakutsi dio, belaunaldiz belaunaldi, emaitza segurua ziurtatzeko modua prozesua metodikoki jarraitzea dela.

Nirekin batera zegoen pertsona batek honela esan zuen:

• Badirudi liztorrak Nahasmendu Obsesibo Konpultsiboa duela.

Eta nik honela erantzun nion:

• Gauza da arriskuen prebentzioa lantzen duela.

Uste dut ez zuela txistea ulertu.

 

Luis Blanco Urgoiti

AVEQ-KIMIKAko idazkari nagusia